სომალი არის სახელმწიფო, რომელიც მდებარეობს აფრიკაში, სომალის ნახევარკუნძულზე.
მისი ოფიციალური სახელია სომალის რესპუბლიკა. მას ჩრდილო-დასავლეთიდან ჯიბუტი, სამხრეთ-დასავლეთიდან კი კენია ესაზღვრება. ჩრდილოეთით მდებარეობს ადენის ყურე, რომლის მეშვეობითაც უკავშირდებიან იემენს, აღმოსავლეთიდან
სომალს ესაზღვრება ინდოეთის ოკეანე, ხოლო დასავლეთიდან- ეთიოპია.
სომალის მოსახლეობა 10 მილიონს შეადგენს. მაცხოვრებლების 85%-ს ეთნიკური
სომალელები წარმოადგენენ. ოფიციალური ენებია სომალური და არაბული. რაც შეეხება რელიგიას,
მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი მუსლიმია, მათი უმრავლესობა კი სუნიტი გახლავთ.
სომალი ითვლება აფრიკის ერთ-ერთ პრობლემურ სახელმწიფოდ, სადაც მუდმივი
ომები და დაპირისპირებები მძვინვარებს.
სომალის ტერიტორიაზე დასახლებები უძველესი დროიდან არსებობდა. შუა საუკუნეებში
ეს ტერიტორია მუსლიმური სახელმწიფოების შემადგენელი ნაწილი გახდა. მოგვიანებით მას
ბრიტანეთის იმპერია აკონტროლებდა. 1960 წელს გაერთიანდა ბრიტანული სომალილენდი და იტალიური
სომალილენდი. სომალმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა.
ქვეყანაში დამყარდა სამხედრო მმართველობა. 1991 წლიდან 2000 წლამდე კი სომალში
არ არსებობდა საერთაშორისოდ აღიარებული მთავრობა. 1991 წლიდან აქ სამოქალაქო ომი მიმდინარეობს.
ქვეყნის რამდენიმე რეგიონში შექმნილია ადგილობრივი მთავრობა, რომელთაგან თითოეული დამოუკიდებლობისაკენ
ისწრაფვის. მათგან აღსანიშნავია ქვეყნის ჩრდილოეთით არსებული სომალილენდი. სომალი ძალაუფლებისათვის
ბრძოლის ველად არის ქცეული.
2012 წლის 20 აგვისტომდე სომალს საერთაშორისო ძალების მიერ აღიარებული
გარდამავალი ფედერალური მთავრობა ჰყავდა, თუმცა მას მოქმედების ვადა ამოეწურა. ის
2004 წელს გარდამავალი ფედერალური პარლამენტის მიერ მიღებული გარდამავალი ფედერალური
ქარტიის (TFC) ფარგლებში დაკომპლექტდა. რაც შეეხება ძალაუფლების განაწილებას, გარდამავალი
ფედერალური მთავრობა წარმოადგენდა აღმასრულებელი ხელისუფლების შტოს, პარლამენტი კი
- საკანონმდებლოს. მთავრობას ხელმძღვანელობდა სომალის პრეზიდენტი, რომელსაც პრემიერ
მინისტრი დასამტკიცებლად წარუდგენდა მინისტრთა კაბინეტს. გარდა გარდამავალი ფედერალური
მთავრობისა, რომელიც საერთაშორისო აღიარებით სარგებლობდა, სომალში პარალელურად მართვაზე
პრეტენზიას კოალიციური მთავრობა და ისლამური კავშირიც აცხადებდა. 2006 წელს Islamic
Courts Union-მა სომალის სამხრეთზე კონტროლის მოპოვება სცადა და შარიათის კანონების
გავრცელებას შეეცადა. ფედერალურმა მთავრობამ, ავტორიტეტის დაბრუნების მიზნით, ეთიოპიელ
სამხედროებთან, აფრიკული კავშირის სამშვიდობო და ამერიკულ საჰაერო ძალებთან ერთად, ისლამისტების შეჩერება შეძლო. თუმცა 2008 წელს ასპარეზზე კოალიციური მთვარობაც
გამოჩნდა. სომალის ტერიტორია ძალაუფლებისათვის მებრძოლი პოლიტიკური და სამხედრო ძალების
პოლიგონად იქცა. რამდენიმე პრეზიდენტი, პრემიერ-მინისტრი და მთავრობა სომალელებისათვის
ყოველდღიურობა გახდა.
დღეს სომალში ინფრასტრუქტურა, თითქმის მთლიანად, მოშლილია. მთავრობა, რომელსაც
საერთაშორისო ორგანიზაციები აღიარებენ, მხოლოდ დედაქალაქს და რამდენიმე რაიონს აკონტროლებს,
სხვაგან კი ისლამისტური დაჯგუფებები და სეპარატისტები ლიდერობენ.
მძიმე პოლიტიკური ფონის გარდა, მსოფლიოს ყურადღებას სომალი შიმშილობის
მაჩვენებლებითაც იქცევს. ქვეყანაში შიმშილისგან ყოველ ოთხ წუთში ერთი ბავშვი იღუპება.
გაუსაძლისი სოციალური პირობები, სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებელი, წყლის და საკვების
დეფიციტი, მუდმივი ომი, აფეთქებები, თავდასხმები, კრიმინალის მაღალი დონე, ქალთა და
ბავშვთა უფლებების დარღვევა - ეს ყველაფერი სომალელებისათვის რეალობაა.
დღეს ქვეყანაში ვითარება უკიდრუსად მძიმეა. შეტაკებები გახშირებულია, საერთაშორისო
ორგანიზაციების წარმომადგენლებიც კი ერიდებიან სომალის ტერიტორიაზე შესვლას. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, სომალს სტაბილური
მთავრობა, ფაქტობრივად, არ ჰყოლია. ასეთად მხოლოდ ფედერალური მთავრობა შეიძლება ჩაითვალოს,
ისიც მხოლოდ საერთაშორისო მხარდაჭერით სარგებლობდა. სამოქალაქო ომი სომალელების ცხოვრების
განუყოფელ ნაწილად იქცა. იბრძვის ყველა, ყველას იარაღი აქვს. Youtube-ზე ბევრ ვიდეოს
წააწყდებით სომალელი ქალების შესრულებით. ისინი თავიანთ რელიგიასა და სამშობლოს იცავენ.
არასრულწლოვანი ბავშვებიც ჯარისკაცების გვერდით დგანან.
ამდენად, სომალი დღეს ყოველმხრივ შველასა და დახმარებას საჭიროებს. სანამ
ხელისუფლების ხელში ჩაგდების მსურველები ომს ომზე იწყებენ, ადამიანის უფლებები აშკარად
ირღვევა, ბავშვები შიმშილით იხოცებიან, სომალი სულ უფრო და უფრო „იძირება ჭაობში“,
საიდან ამოსვლა ქვეყნისთვის საკმაოდ რთული იქნება.
მარიამ ჩარკვიანი
ფოტოები:
No comments:
Post a Comment